جغرافیای شهر قماستان قم با وسعتی معادل ۱۴۶۳۱ کیلومتر مربع در مرکز کشور ایران واقع شده و مرکز آن شهر قم است. ۱ - موقعیت جغرافیاییاستان قم از شمال به استان تهران و شهرهای ورامین و ری و استان مرکزی، از جنوب به شهرستان‌های محلات و دلیجان از استان مرکزی و شهر کاشان از استان اصفهان و از غرب و شرق به استان سمنان و شهرستان آشتیان و تفرش محدود است بر اساس آخرین تقسیمات کشوری در سال ۱۳۷۵، این استان دارای یک شهرستان، ۴ بخش، یک شهر، ۹ دهستان و ۳۶۳ آبادی بوده است. از نظر جغرافیای طبیعی، این استان در قلمرو کویر مرکزی ایران واقع شده است و از نظر آب و هوا ، اقلیم نیمه بیابانی دارد. ۲ - موقعیت اجتماعی و فرهنگیبر اساس سرشماری عمومی مرکز آمار ایران در آبان ماه ۱۳۷۵، جمعیت استان قم در آبان برابر ۸۵۳۰۴۴ نفر بوده است که از این تعداد ۱۶/۹۱ درصد در نقاط شهری، ۸۲/۸ درصد درنقاط روستایی سکونت داشته و بقیه غیر ساکن بوده‌اند. در همین سال از کل جمعیت استان ۴۳۷۱۹۰ نفر مرد و ۴۱۵۸۵۴ نفر زن بوده‌اند. از جمعیت این استان ۴/۴۰ درصد در گروه سنی کمتر از ۱۵ ساله، ۵۶/۵۵ درصد در گروه سنی ۱۵ ـ ۶۴ ساله و ۹۲/۳ درصد در گروه سنی ۶۵ ساله و بیش‌تر قرار داشته‌اند. از کل جمعیت استان ۷۶/۹۹ درصد را مسلمانان تشکیل می‌دهند. از نظر فرهنگی استان و شهر قم از شهرهای مهم دینی و مذهبی و زیاتگاهی ایران و شیعیان جهان است. جریان فرهنگی دینی و مذهبی، شهر قم را به یکی از بزرگ‌ترین مراکز آموزش علوم دینی و آئین‌های مذهبی تبدیل کرده است. که در دهه‌های اخیر نقش بسیار ممتازی در فرآیند تحولات دینی، مذهبی، سیاسی و اجتماعی ایران ایفا کرده است. تعلیم و تربیت مروجین، عالمان و اندیشمندان علوم دینی و به تبع آن تأثیر فراوان بر نظام فرهنگی کشور از تأثیرات فرهنگی بسیار مهم این شهر است. در این شهر مراسم اعیاد و سوگواری‌های دینی و مذهبی با شکوه فراوانی برگزار می‌شود. مراسم مربوط به رویدادهای سیاسی نیز جلوه دیگری از تظاهرات فرهنگی و مدنی قم به حساب می‌آید. برگزاری مراسم مربوط به جشن‌ها و اعیاد ملی و خصوصی نیز رنگ و بوی ملی و مذهبی دارد و از مزیت‌های نسبی و ویژگی‌های فرهنگی استان و شهر قم محسوب می‌شود. ۳ - اهمیت شهر قمشهر قم نمونه ممتازی از نظام دینی و مذهبی مردم شیعه ایران است و یکی از مراکز آموزش آن به شمار می‌آید. همچنین این استان یکی از مراکز مهم آموزشی و پژوهشی حوزوی و دانشگاهی کشور محسوب می‌شود و مدارس علمی و دانشکده‌های مختلف آن به کتابخانه‌های بزرگ و تخصصی به ویژه در حوزه دینی تجهیز شده‌اند. از جمله این کتاب‌خانه‌ها می‌توان به کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی ، کتابخانه آیت الله خامنه‌ای ، و کتابخانه آیت الله گلپایگانی و کتابخانه‌های تخصصی دیگر اشاره نمود. ۴ - پانویس۵ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «جغرافیای شهر قم»، شماره۲۸. |